سرسیلندر، واشر سرسیلندر و بلوک سیلندر سه قطعه اصلی هستند که موتور خودرو را تشکیل میدهند. سرسیلندر (Cylinder Head) قطعه آلومینیومی یا چدنی بالایی است که سوپاپها، شمعها، اسبکها و میلسوپاپ (در بعضی موتورها) داخل آن قرار دارد. بلوک سیلندر (Engine Block) بدنه اصلی موتور است که سیلندرها، پیستونها، میللنگ و مسیرهای آب و روغن داخل آن تعبیه شده. واشر سرسیلندر (Head Gasket) نیز لایه نازک و بسیار دقیقی است که بین این دو قطعه قرار میگیرد و وظیفه آببندی کامل محفظه احتراق، مسیرهای آب و مسیرهای روغن را بر عهده دارد.
بلوک سیلندر (Engine Block)
بدنه اصلی و سنگین موتور که سیلندرها داخل آن ماشینکاری شدهاند و پیستونها داخل آن بالا و پایین میروند.
سرسیلندر (Cylinder Head)
قطعه بالایی که روی بلوک بسته میشود و محفظه احتراق را کامل میکند. معمولاً از جنس آلومینیوم یا چدن است.
واشر سرسیلندر (Head Gasket)
لایه آببندی بین بلوک و سرسیلندر که از نشت گاز احتراق، آب و روغن جلوگیری میکند.
چرا موقع تعمیر موتور میگویند «استاندارد – تعمیر اول – تعمیر دوم – تعمیر سوم»؟
وقتی موتور کار میکند، دیواره داخلی سیلندرها به مرور زمان خط و خش میافتد، بیضی میشود یا لبهدار میشود. در تعمیر اساسی موتور، تراشکار سیلندرها را «بوشتراشی» یا «هونینگ» میکند تا دوباره کاملاً گرد و صاف شوند. برای جبران مقداری که از دیواره سیلندر تراشیده میشود، قطر پیستون و رینگها را بزرگتر میسازند. به همین دلیل اندازهها به این صورت نامگذاری شدهاند:
استاندارد (STD): اندازه فابریک و اولیه موتور وقتی از کارخانه خارج میشود.
تعمیر اول (۰.۲۵ یا +0.25 mm): پیستون و رینگ ۰.۲۵ میلیمتر بزرگتر از استاندارد است (یعنی ۰.۲۵ میلیمتر از دیواره سیلندر تراشیده شده).
تعمیر دوم (۰.۵۰ یا +0.50 mm): پیستون و رینگ ۰.۵۰ میلیمتر بزرگتر.
تعمیر سوم (۰.۷۵ یا گاهی ۱.۰۰ mm): پیستون و رینگ ۰.۷۵ میلیمتر (یا ۱ میلیمتر) بزرگتر.
یاتاقانها هم دقیقاً همینطور هستند؛ چون با بزرگتر شدن قطر میللنگ (در اثر تراشیدن یاتاقانزدن) ضخامت یاتاقان کمتر میشود تا لقی درست بماند؛ پس یاتاقان تعمیر اول نازکتر از استاندارد است.
چرا معمولاً تعمیر چهارم (مثلاً ۱.۰۰ یا ۱.۵۰) نداریم؟
وقتی دیواره سیلندر بیش از ۰.۷۵–۱ میلیمتر تراش بخورد، ضخامت دیواره بسیار نازک میشود و استحکام بلوک به شدت پایین میآید. خطر ترک خوردن بلوک، داغ کردن بیش از حد و حتی شکستن بلوک در دور موتور بالا وجود دارد. به همین دلیل تقریباً تمام کارخانهها تا تعمیر سوم (حداکثر ۱ میلیمتر) را مجاز میدانند و بعد از آن توصیه میکنند به جای تراش دوباره، بوش سیلندر (Sleeve) بزنند یا بلوک را کامل تعویض کنند. به همین خاطر در بازار معمولاً فقط تا تعمیر سوم (۰.۷۵ یا ۱.۰۰) قطعات موجود است و تعمیر چهارم به ندرت و فقط برای موتورهای خاص صنعتی انجام میشود.
